ชาวเจียงแสนย้ายแผ่นดิน

ชาวเจียงแสนย้ายแผ่นดิน ผมได้มีโอกาศ เดินทางไปตามรอยของคนเจียงแสนย้ายแผ่นดิน สมัยยุคต้นรัตนโกสินทร์ (เมืองโยนก หรือเมืองยวน หรือเมืองไทยวน หรือเมืองเจียงแสน)ในสมัยนั้น เมืองโยนกขึ้นต่อพม่าและเป็นเมืองเดียวของหัวเมืองล้านนาที่สยามยังตีไม่ได้ ศึกนี้ สยามต้องระดมพลเยอะมากในการตีเมืองโยนก สงครามตีเมืองเจียงแสน กรมหลวงเทพหริรักษ์ พร้อมทั้งพระยายมราช (บุญมา) และเจ้าอนุวงศ์ ประทับอยู่ที่เมืองล้านนาเพื่อทรงเตรียมทัพเข้าตีเมืองเชียงแสน ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2346 กรมหลวงเทพหริรักษ์ พระเจ้ากาวิละ พระยายมราช เจ้าอนุวงศ์ และเจ้าอัตถวรปัญโญเจ้าเมืองน่าน ยกทัพฝ่ายไทยและล้านนาจำนวนทั้งสิ้น 20,000 คน ไปโจมตีเมืองเชียงแสน นำไปสู่การโจมตีเมืองเชียงแสนครั้งแรกในเดือนมีนาคม เจ้าฟ้านาขวาเจ้าเมืองเชียงแสนนำทัพพม่าออกมาต่อรบกับฝ่ายไทยและล้านนาเป็นสามารถ ทัพฝ่ายไทยและล้านนาเข้ายึดเมืองเจียงแสนไม่ได้จึงตั้งล้อมเมืองไว้ ไทยและล้านนาล้อมเมืองเจียงแสนอยู่เป็นเวลาสองเดือนจนเลิกทัพถอยกลับมาในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2346 จัดทับตีเมืองเจียงแสนครั้งที่ 2 พอถึงฤดูแล้งจึงยกขึ้นไปเจียงแสนอีกครั้งหนึ่ง ฝ่ายไทยและล้านนาจึงเตรียมการรวมรวบกำลังพล เพื่อยกไปตีเมืองเจียงแสนอีกครั้งในปีถัดมาพ.ศ. 2347 มีการจัดทัพของฝ่ายไทยและล้านนาเพื่อเข้าตีเมืองเจียงแสนดังนี้ ทัพฝ่ายกรุงเทพ เสด็จนำโดยสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์ พร้อมทั้งพระยายมราช (บุญมา) ทัพเมืองเชียงใหม่ นำโดยพระยาอุปราชน้อยธรรม ทัพเมืองเวียงจันทน์ นำโดย เจ้าอนุวงศ์ ทัพเมืองนครลำปาง นำโดยพระยาดวงทิพย์ เจ้าเมืองนครลำปาง ทัพเมืองน่าน นำโดย เจ้าอัตถวรปัญโญ เจ้าเมืองน่าน ฝ่ายพม่าเมืองเชียงแสน มีโป่มะยุง่วนเป็นเมียวหวุ่นเมืองเจียงแสน กับเจ้าใหม่หน่อคำหรือเจ้าฟ้านาขวาเจ้าเมืองเจียงแสน ซึ่งเป็นวงศ์ของเจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร (แสนหลวงเรือดอน) นอกจากนี้ยังมีเจ้าเมืองบริวารของเมืองเชียงแสน นำกำลังไทยวนไทเขินและไทลื้อมาช่วยป้องกันเมืองเจียงแสน เจ้าเมืองเชียงราย เจ้าเมืองยอง เจ้าเมืองเชียงแข็ง เจ้าเมืองเทิง เจ้าเมืองไร เทครัวชาวเจียงแสน (เผ่าเมือง) สงครามในครั้งนี้ชาวเมืองเจียงแสนได้รับความทุกขเวทนา “ข้าพลัดเจ้า ลูกเต้าพลัดพ่อพลัดแม่ ผัวพลัดเมีย ค็พลัดพรากจากกันเป็นทุกขเวทนามากนัก”เมืองเจียงแสนถูกเผาทำลายลงกำแพงเมืองถูกรื้อลง เพื่อไม่ให้เป็นที่มั่นสำหรับพม่าอีกต่อไป ชาวเมืองเจียงแสนทั้งหมดจำนวน 23,000 คนถูกกวาดต้อนโดยแบ่งประชากรออกเป็น 5 สาย ไปสถานที่ดังนี้ 1.เมืองนครเชียงใหม่ 2.เมืองนครลำปาง 3.เมืองนครน่าน 4.เมืองนครแพร่ 5.เมืองนครเจียงจันทร์ 6.สยาม ชาวเชียงแสน ที่ถูกกวดต้นในครั้งนี้มีสองกลุ่มใหญ่ คือ ชาวไทยวน และ ชาวไทลื้อนอกนั้นจะเป็นกลุ่มเล็กๆ ได้แก้ ไทใหญ่ ไทขืน พม่า มอญ ลาว และลัวะ เป็นต้น ชาวเมืองเจียงแสนในเมืองสระบุรี ตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่เกือบทุกอำเภอในจังหวัดสระบุรี ตั้งถิ่นฐานหนาแน่นใน อำเภอเสาไห้,เฉลิมพระเกียรติ ,วังม่วง, และบ้างส่วนที่อำเภอแก่งคอย, บ้านหมอ, พระพุทธบาท, มวกเหล็ก, วิหารแดง,หนองแค,หนองแซง เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีหัวเมืองบริวารของเจียงแสนมาอยู่ที่สระบุรีอีกด้วย เช่นชาวเมืองพะเยา ยังปรากฎหมูบ้านพะเยาว์ และวัดพะเยาว์ ที่ตำบล ศาลารีไทย อำเภอเสาไห้ และวัดพระยาทดแห่งนี้ ยังมีเสนาสนะที่สำคัญอีกแห่งคือ มหาวิหารโยนก วิหารสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เมื่อประมาณ ๒๐๐ ปีที่แล้ว เมื่อครั้งที่ชาวโยนกจากเชียงแสนได้มาตั้งรกรากที่สระบุรี มหาวิหารโยนกแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นโดยการร่วมแรงร่วมใจของชาวโยนกและชาวบ้านท้องถิ่น ด้วยศรัทธาในพุทธศาสนาชาวโยนกจึงนำศิลปะและวิทยาการของตนนำมาสร้างมหาวิหารแห่งนี้ขึ้น และให้เป็นที่ประดิษฐานองค์พระชินราชจำลองไว้กราบไหว้บูชาขอพร อีกทั้งยังใช้เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านและชาวโยนกเมื่อเวลาที่จะต้องทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งร่วมกัน และที่สำคัญคือเจดีย์หลวง ที่ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เจดีย์หลวงก่ออิฐถือปูนสีขาว มีลวดลายสลักอย่างประณีต ฐานกว้างด้านละ 5 วา สูง 9 วา มีลักษณะคล้ายกับพระธาตุหริภุญชัย จังหวัดลำพูน ผมได้ลองพูดภาษาเหนือ (กำเมือง) ก็พูดกันได้อย่างสนุกเลย ถึงเวลาจะผ่านมา 218 ภาษาการพูด และวัฒนธรรมต่างๆ ที่นี้ยังรักษาได้เป็นอย่างดี #วัดพระยาทด #โยนก #ไหว้พระขอพร #สระบุรีน่าเที่ยว